Vegan ürün içeriğinde hayvanlardan elde edilmiş herhangi bir madde bulunmayan ürünlerdir. Vegan ürünler, vegan yaşam felsefesini benimsemiş kişilerin yanı sıra hayvansal kaynaklı maddelerin tüketimini azaltmak isteyen ve hayvan haklarını önemseyen kişiler tarafından da tercih edilmektedir.

Fakat pek çok sektörde hayvansal kaynaklı maddelerin kullanımı çok yaygındır. Et ve süt ürünleri, deri, yün gibi kolay ayırt edilebilir hayvansal maddeler dışında günlük hayatta tüketilen çoğu paketli gıdada, tekstil ürünlerinde ve kullanılan kimyasal içerikli kozmetik ve temizlik ürünlerinde hayvansal kaynaklı bileşenler kullanılır.

Tekstil ürünlerinde kullanılan hayvansal kaynaklı kumaşların çoğu kolay şekilde ayırt edilebilir. Özellikle kürk, deri ve postların yüksek piyasa değerleri, koku ve dokuları sebebiyle belirlenmesi daha kolaydır. Yün, tiftik, kuş tüyü, ipek gibi diğer hayvansal kaynaklı kumaşlar, satın alınacak ürünün içerik etiketine bakılarak tespit edilebilir. Hayvansal kaynaklı kumaşlar yerine tercih edilebilecek, ekosisteme zarar vermeden üretilen pek çok bitkisel kaynaklı kumaş seçeceği vardır. Pamuk, keten, kenevir, jüt gibi kolay ulaşabilir ve uygun fiyatlı kumaş seçenekleri, vegan tekstil ürünlerine yönelimi sağlamak ve kullanımlarını artırmak için önemlidir.

Hayvansal kaynaklı maddelerin en çok kullanıldığı alanlardan bir diğeri ise paketli gıda ürünleridir. Paketli gıda sektöründe hayvansal bileşenler çoğunlukla koruyucu ya da kıvam arttırıcı olarak kullanılmaktadır. En çok karşılaşılan bu hayvansal bileşenlere örnek olarak; laktoz, peyniraltı suyu tozu, jelatin, kazein, karmin, maltol, bal mumu, propolis, lesitin ve lanolini verebiliriz. Bu hayvansal bileşenlerin muadili olarak kullanılan bitkisel bileşenler de mevcuttur.

Örneğin; Lesitin, yumurta yerine soya kullanılarak üretildiğinde bitkisel bazlı olur. Aynı şekilde Maltol, süt şekeri yerine arpadan elde edildiğinde vegan bir üründe kullanılabilir hale gelir.

Kozmetik ve temizlik ürünlerinde de hayvansal kaynaklı maddelerin kullanımı çok yaygındır. Bu sektörde kullanılan hayvansal bileşenler çoğunlukla kimyasal ürünlerde renklendirici, nemlendirici, yumuşatıcı gibi özellikleri sebebiyle kullanılır. İstenilen bu özellikleri sağlayan bitkisel bazlı kimyasal bileşenlerin kullanılması bu kimyasal ürünlerin, vegan ürün kategorisine girmesini sağlar.

Bir Ürünün Vegan Olduğunu Nasıl Anlarız?

Peki, bir ürünün vegan olup olmadığını nasıl anlarız? İlk olarak işe ürünün üzerinde vegan logosu arayarak başlayabiliriz. ISQ ve NSO uluslararası vegan standartlarını yaratmış, öncü sertifikalandırma kurumlarıdır. Uluslararası vegan standartlara uygun sertifikalandırma yapan başka kurumlar da mevcuttur. Bu sebeple birbirinden farklı 
vegan logolar ile karşılaşabiliriz

Satın almak istediğimiz ürün üzerinde bu logoları bulamadığımızda ne yapmalıyız? Ürünün içerik bilgisini okumak bir yöntem olabilir. İçeriğinde hayvansal kaynaklı bir madde olup olmadığının kontrolünü sağlayabiliriz. Çoğu bileşenin hayvansal ya da bitkisel bazlı olup olmadığının bilgisine, arama motorundan yapacağımız hızlı bir araştırma ile kolayca ulaşabiliriz.

Bir diğer yöntem de -tıpkı cruelty free makalesinde de belirttiğimiz gibi- ürün içerisinde hayvansal kaynaklı bileşen kullanılıp kullanılmadığı bilgisini direkt üretici firmadan almaktır. Bunun için mail aracılığı ile ya da sosyal medya mecraları üzerinden firma ile iletişime geçerek ürünün içerisindeki maddeler hakkında bilgi alabiliriz.

Vegan ve Cruelty-Free Farkları Nelerdir?

Vegan ve cruelty-free terimleri sıklıkla karıştırılan iki farklı kavramdır, ancak her biri farklı bir anlama sahiptir. Vegan ile cruelty-free arasındaki farklılıkları her iki terimi de detaylandırarak açıklayalım.

Vegan Ürünler

Vegan ürünler, hayvansal bileşenler içermeyen ürünlerdir. Yani, hayvansal kaynaklı malzemeler (örneğin et, süt, yumurta, bal gibi) içermeyen ürünler vegan olarak adlandırılır.
Veganizm, hayvanlara zarar vermemeyi ve hayvan ürünlerine dayalı ürünlerden kaçınmayı savunan bir yaşam tarzı ve felsefesidir. Bu nedenle vegan ürünler, hayvanların sömürüsünü engellemek ve onlara zarar vermemek amacıyla tercih edilir.

Cruelty-Free

Cruelty-free ürünler, hayvanlar üzerinde test edilmemiş veya hayvanlar üzerinde herhangi bir zarar veya acıya yol açmayacak şekilde test edilmemiş ürünlerdir. Bu, kozmetik, temizlik ürünleri ve ilaçlar gibi farklı ürün kategorilerini içerebilir.
Cruelty-free ürünlerin üretim aşamalarında hayvanlar üzerinde test yapılmamıştır, ancak bu ürünlerin içeriği vegan olmayabilir. Yani, cruelty-free bir ürün hayvansal bileşenler içerebilir.

Özetle, vegan ürünler hayvansal bileşenleri içermezken, cruelty-free ürünler hayvanlar üzerinde test edilmemiş veya zarar verilmemiş ürünlerdir. Bir ürün hem vegan hem de cruelty-free ise, hem içeriği hayvansal bileşenler içermez hem de üretim aşamasında hayvanlar üzerinde test edilmemiştir. Ancak, bir ürün cruelty-free olabilirken içeriğinde hayvansal bileşenler bulunabilir ve vegan değildir. Bu nedenle, tercihlerinize göre hem vegan hem de cruelty-free ürünler arasında ayrım yapmalısınız.

Vegan ve bitkisel kaynaklı ürünlerin olumlu yönde desteklenmesi ve tüketilmesi, piyasadaki talebi artıracağı gibi firmaların daha fazla vegan sertifikalı ürün üretmesini de sağlayacaktır.

Polonyalı yazar Olga Tokarczuk, Sür Pulluğunu Ölülerin Kemikleri Üzerinde romanında şöyle der:

“Hayvanlar yaşadıkları ülke hakkındaki gerçekleri gösterir. Hayvanlara olan yaklaşım yani. İnsanlar hayvanlara vahşice davrandıklarında, hiçbir demokrasi biçimi onlara yardımcı olmaz, aslında hiçbir şey yardımcı olmaz.”